Son yıllarda ülkemizi de etkilemeye başlayan obezlik, modern dünyanın en yaygın sağlık sorunlarından biri haline geldi. Uzun bir süre obezliğin irade yetersizliği ve çok yiyip yeterince egzersiz yapmamaktan kaynaklandığına inanıldı ve nedenin biyolojik olmaktan çok psikolojik olduğu ileri sürüldü. Hâlâ yaygın olan kanı da bu. Ancak elde edilen bilimsel veriler bu görüşün gerçeği tam yansıtmadığını, şişmanlığın yaşam tarzı yanında genlerin kontrolü altında olduğunu gösteriyor.
TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisinin Mayıs 2010 sayısında şişmanlık hakkında yazdım. Makalede Arizona eyaletine bağlı Phoenix şehrinin güney sınırları boyunca uzanan ve ABD’den çok gelişmekte olan bir ülkeyi andıran bölgede yaşamakta olan Pimaların modern yaşamın yiyeceklerini tüketmeye başladıklarında kısa sürede aşırı derecede şişmanlayıp obezleştiklerini anlatiyorum. Gila Nehri Yerlilerinden olan Pimalar pek çoğumuzun yaşayamayacağı bu çöllerde yetişebilen sınırlı sayıdaki bitkilerle beslenerek binlerce yıldır hayatta kalabilmişler. Dolayısıyla Pimaların vücutları yiyeceğin genellikle kıt olduğu bu şartlara uyum sağlamış durumda. Fakat kalorisi yüksek yiyeceklerle devamlı olarak beslenmeye başlayınca kısa sürede dünyanın en obez toplumu haline gelmişler.
Amerikan Pima Rezervasyonu’ndan yüzlerce kilometre ötede bügünkü Kuzey Meksika’nın Sierra Madre dağlarında bir grup Pima yerlisi daha yaşıyor. Genetik, arkeolojik ve dilsel çalışmalar, çiftçilikle geçinen Meksika Pimalarının, genetik kuzenleri olan Amerikan pimalarından yaklaşık iki bin yıl önce ayrılmış olduklarını gösteriyor. Meksikalı Pimalar hâlâ toprağı tek bir atın çektiği tek bıçaklı bir pullukla işliyor, çamaşırlarını dere kenarında taşlara vurarak yıkıyorlar. Çocuklar birkaç kilometre uzaktaki okullarına yürüyerek veya koşarak gidip geliyorlar. Diğer bir deyişle günlük yaşamları fiziksel aktivite ile dolu olarak geçiyor. Meksikalı Pimalar haftada 22 saat ağır fiziksel işler yaparlarken Amerikalı kuzenleri haftanın sadece iki şaatını ağır işlere harcıyorlar. Bu iki Pima grubunun karşılaştırması beslenmenin ve fiziksel aktivitenin ağırlığın belli sınırlarda tutulması açısından son derece önemli olduğunu gösteriyor. Meksikalı Pimaların dahi Pima olmayan diğer Meksikalılardan daha ağır olması ağırlığın genlerin kontrolü altında olduğunu da ispatlıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder